Η κατάθλιψη έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, το 4,7% του ελληνικού πληθυσμού δηλώνει ότι έχει κατάθλιψη. Αν το ποσοστό αυτό σας ακούγεται μικρό, σκεφτείτε ότι αυξήθηκε κατά 80,8% από το 2009 ως το 2014. Το φύλο παίζει ρόλο, καθώς καταθλιπτικά συμπτώματα φέρεται να παρουσιάζουν 3 στους 10 άνδρες και περίπου 7 στις 10 γυναίκες. Η κατάθλιψη είναι η δεύτερη πιο συχνή ψυχολογική διάγνωση και το 2020 θα αποτελεί τη δεύτερη αιτία «λειτουργικής αδυναμίας» παγκοσµίως, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Η ενοχή είναι το συναίσθημα που νιώθουμε όταν συνειδητοποιούμε ότι οι πράξεις μας δε συμβαδίζουν με τις αξίες μας ή ότι οι σκέψεις μας παραβιάζουν τις πεποιθήσεις μας περί αδικίας. Ο άνθρωπος που αισθάνεται ένοχος γίνεται αστυνόμος, εισαγγελέας και δικαστής του εαυτού του. Η ενοχή συνοδεύεται από το πόρισμα ότι αξίζουμε να τιμωρηθούμε. Όταν κάποιος καταλήγει σε αυτό το πόρισμα πολύ συχνά και σταθερά, όταν η αρνητική αυτοκριτική γίνεται ένα μοτίβο συμπεριφοράς, τότε μιλάμε για ενοχικότητα.

Όταν η αρνητική αυτοκριτική γίνεται μια εύκολη συνήθεια και οι σκέψεις για τον εαυτό μας αποκτούν εχθρικό περιεχόμενο, τότε μπορεί να εμφανιστεί αυτό που ονομάζουμε καταθλιπτική συμπτωματολογία. Τότε ο αρνητικός χαρακτηρισμός για το εαυτό παγιώνεται, νομίζουμε ότι «είμαστε» ο αρνητικός χαρακτηρισμός, και παγιδευόμαστε στο λεγόμενο «φαύλο κύκλο της ενοχής».

Φυσικά, τόσο στις διαπροσωπικές σχέσεις όσο και στον κοινωνικό βίο η ενοχή και αναγνωρίζεται και χρησιμοποιείται. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο η καλλιέργεια ενοχής προκειμένου να χειριστούμε τους κοντινούς μας ανθρώπους. Σκεφτείτε επίσης τις διαφημίσεις φιλανθρωπικού περιεχομένου. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το αίσθημα της ενοχής είναι ένα αποτελεσματικό διαφημιστικό εργαλείο όταν απευθύνεται σε πολίτες ευαισθητοποιημένους με ένα κοινωνικό ζήτημα.

Από την άλλη πλευρά, η ενοχή είναι ένα συναίσθημα που αποκτούμε αναπτυξιακά, δηλαδή μεγαλώνουμε και μπορούμε να αισθανθούμε ενοχή για τα κοινωνικά μας λάθη, και αυτό μας αποτρέπει από την αντικοινωνική και επιθετική συμπεριφορά. Δείχνει ότι έχουμε εσωτερικεύσει τους κοινωνικούς κανόνες και ότι έχουμε διαμορφώσει έναν τρόπο να σκεφτόμαστε σχετικά με το σφάλμα. Είναι ένα συναίσθημα που κατακτάμε και έχει τη χρησιμότητά του. Η μονιμοποίηση της ενοχής μέσα μας και η αδυναμία μας να συγχωρούμε τον εαυτό μας και ο ένας τον άλλον, αυτό είναι μάλλον το πρόβλημα. Δηλαδή, το μήνυμα θα ήταν, όχι λιγότερη ενοχή, αλλά περισσότερη συγχώρηση και αυτό-συγχώρηση.